Với những bài học trước thì hẳn là các bạn đọc đã hiểu được một cách rõ ràng về tiền điện tử nói chung và Bitcoin nói riêng cũng như là hệ thống Blockchain là gì. Nhưng đó chưa phải là tất cả của những gì liên quan đến thế giới tiền điện tử. Bài học này chúng ta sẽ tìm hiểu một khái niệm mới đó là Ví tiền điện tử và cụ thể chúng ta sẽ tìm hiểu về ví Bitcoin là gì. Mời các bạn cùng Học Price Action bắt đầu nhé.
Có lẽ khi nói đến “ví” chúng ta sẽ nghĩ ngay đến những chiếc “ví tiền” hay “bóp tiền” chưa những tờ tiền giấy vật lý mà hầu như ai cũng có. Nhưng trong thế giới tiền điện tử dù không hiện hình về mặt vật chất nhưng nó có ý nghĩa không khác gì các ví tiền ngoài đời thực của chúng ta. Khi bạn sở hữu Bitcoin bạn cần có “ví” để cất giữ nó.
Ví Bitcoin là gì?
Để gửi hoặc nhận bitcoin, bạn cần sử dụng ví Bitcoin. Ví Bitcoin là gì
Nhưng không giống như ví trong thế giới thực khi nó thực sự giữ tiền mặt của bạn (và các loại thẻ thanh toán, thẻ ngân hàng….), ví Bitcoin KHÔNG thực sự “giữ” bitcoin của bạn.
Thay vào đó, ví Bitcoin là một thiết bị phần cứng hoặc chương trình phần mềm tương tác với chuỗi khối của Bitcoin bằng cách cung cấp thông tin cần thiết để tạo các giao dịch Bitcoin.
Một phần thông tin được gọi là “địa chỉ ví” hoặc đơn giản là “địa chỉ”. Ví Bitcoin là gì
Giao dịch bitcoin có thể được mô tả là việc chuyển bitcoin từ địa chỉ này sang địa chỉ khác.
Ví dụ: giả sử A muốn gửi một số bitcoin cho B. Mỗi người trong số họ sẽ có một ví Bitcoin sẽ tạo ra một “địa chỉ” cho họ. Ví Bitcoin là gì
A sẽ được cung cấp địa chỉ ví Bitcoin của B và sau đó ví của cô ấy sẽ yêu cầu một giao dịch.
Và Bitcoin sẽ “di chuyển” từ địa chỉ của A đến địa chỉ của B và sự dịch chuyển Bitcoin này sẽ được ghi lại trên mạng blockchain của Bitcoin.
Nghe có vẻ đơn giản nhưng còn rất nhiều điều đang diễn ra đằng sau mỗi giao dịch. Ví Bitcoin là gì
Trong bài học này, chúng ta sẽ tìm hiểu chính xác ví tiền điện tử là gì. Chúng ta sẽ nói về ví Bitcoin, nhưng tất cả các ví tiền điện tử đều hoạt động theo cách tương tự.
Ví bitcoin hoàn toàn khác với ví vật lý. Thay vì lưu trữ tiền, ví Bitcoin lưu trữ một thứ gọi là “chìa khóa”.
Và một trong những khóa được gọi là “private key” (khóa riêng) là thứ cho phép bạn gửi bitcoin của bạn đến một địa chỉ khác.
Khi bạn bắt đầu sử dụng bitcoin và các loại tiền điện tử khác, điều quan trọng là phải tìm hiểu cách hoạt động của ví.
Khi giao dịch với ví tiền điện tử, bạn sẽ gặp các thuật ngữ như “private key“ (khoá riêng), “public key“ (khoá chung hay khoá công khai), “address“ (địa chỉ ví), and “seed phrase“ (Cụm từ khôi phục hay cụm từ hạt giống).
Phần mềm ví thường có cách điều hướng mà bạn không cần phải hiểu những điều khoản này là gì và cách chúng hoạt động. Nhưng sự hiểu biết cơ bản về các khái niệm chính của ví tiền điện tử có thể giúp bạn tránh mắc phải những sai lầm có thể khiến bạn mất tiền. Ví Bitcoin là gì
Hãy cùng tìm hiểu tất cả những biệt ngữ về ví này là gì và chúng hoạt động cùng nhau như thế nào.
Khoá riêng, khoá chung và địa chỉ ví là gì?
Bitcoin sử dụng “hệ thống hai khóa”, trong đó khóa chung cho phép bạn NHẬN bitcoin, trong khi khóa riêng là cần thiết để GỬI bitcoin. Ví Bitcoin là gì
Hai khoá được kết nối với nhau về mặt toán học. “Khóa riêng” là một số bí mật duy nhất mà chỉ bạn biết.
Nó được sử dụng để “ký tên” các giao dịch. Những “chữ ký số” này là bắt buộc để gửi bitcoin. (Kiến thức chuyên sâu về “chữ ký số” sẽ đề cập trong bài học sau).
Khoá chung hay còn gọi là Khóa công khai là một con số dài khủng khiếp nên thay vào đó, một phiên bản rút gọn của khóa chung được sử dụng để giúp dễ đọc hơn nhiều.
“Định dạng nén” hoặc phiên bản rút gọn của khóa chung này được gọi là địa chỉ. Ví Bitcoin là gì
“3CRe1Bccc4XvhbJPSMqrjeazLqJYVENGtZ“
Hoặc có thể thể hiện dưới dạng mã QR code để có thể dễ dàng quét bằng camera điện thoại thông minh để lấy địa chỉ ví Bitcoin. Ví Bitcoin là gì
Khi bạn muốn gửi bitcoin cho bạn bè, bạn hãy hỏi bạn bè của mình về “địa chỉ Bitcoin” của họ. Nó có thể được chia sẻ miễn phí với mọi người và bất kỳ ai cũng có thể gửi bitcoin cho họ khi có địa chỉ của họ.
Mặt khác, đúng như tên gọi của nó, khóa riêng phải được giữ riêng tư. Nhưng nếu bạn tò mò thì đây là hình thức của khóa riêng: Ví Bitcoin là gì
“H8av3xFcPHSoSytWm77UVgC6vRk4pNrhjQMQNwfootvYnzKTYuvL“
Hãy coi nó như một mật khẩu cung cấp cho bạn khả năng chứng minh quyền sở hữu và chi tiêu số bitcoin được liên kết với địa chỉ ví của bạn, tương tự như cách bạn sử dụng mật khẩu để truy cập vào tài khoản ngân hàng của mình.
Bạn KHÔNG BAO GIỜ, trong mọi trường hợp, được chia sẻ (các) khóa riêng của mình với bất kỳ người nào khác.
Không ai có thể nhìn thấy khóa riêng của bạn vì người biết khóa riêng sẽ kiểm soát số tiền trong địa chỉ ví của bạn. Nếu ai đó đánh cắp khóa riêng của bạn, không có cách nào để chứng minh rằng bitcoin là của bạn.
Đó là vai trò của ba loại khóa riêng, khóa chung và địa chỉ.
Khóa công khai của bạn giống như “số tài khoản” của bạn. Địa chỉ của bạn là phiên bản ngắn hơn của số tài khoản của bạn. Đây là cái bạn đưa cho mọi người để gửi cho bạn một số bitcoin.
Khóa riêng của bạn giống như “mật khẩu” chứng minh quyền sở hữu bitcoin được liên kết với một địa chỉ nhất định.
Người gửi cần địa chỉ của người nhận để có thể gửi bitcoin cho người nhận. Khi bitcoin đã đến địa chỉ của người nhận, người đó sẽ có thể chi tiêu hoặc rút chúng bằng khóa riêng của mình.
Các khoá và địa chỉ đến từ đâu?
Các khoá chung, khoá riêng và địa chỉ được bắt nguồn từ đâu? Chúng ta sẽ tìm hiểu từng phần một.
Khoá riêng – Private Key
Con số dài này được chọn một cách ngẫu nhiên bởi phần mềm Bitcoin và nó nhỏ hơn hoặc bằng 2256, tức là từ 1 đến 115792089237316195423570985008687907852837564279074904382605163141518161494337.
Tuy nhiên nếu để một con số quá dài như vậy có nhiều bất tiện nên số dài này được rút ngắn bằng cách chuyển nó sang định dạng thập lục phân. Ví Bitcoin là gì
Hệ thập lục phân là một hệ thống đánh số trong đó 16 ký tự có thể được sử dụng để biểu thị các số.
Mười chữ số đầu tiên: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 và 9; đại diện cho cùng một giá trị tương ứng với các số đó. Sáu ký tự còn lại được biểu thị bằng A, B, C, D, E và F, tương ứng với các giá trị 10, 11, 12, 13, 14 và 15.
Ở trên là cách thể hiện mã khoá riêng ở hệ thập lục phân với 64 ký tự. Ví Bitcoin là gì
Về mặt hình thức, khóa riêng cho Bitcoin (và nhiều loại tiền điện tử khác) là một chuỗi 32 byte. Hiện nay có nhiều cách để ghi lại những byte này, nó có thể là một chuỗi nhị phân, chuỗi Base64, khóa WIF, cụm từ ghi nhớ hoặc cuối cùng là chuỗi hex.
Nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về mặt kỹ thuật của khoá riêng thì có thể đọc thêm bài viết chuyên sâu tại đây.
Khoá công khai – Khoá chung – Public Key
Khóa công khai của bạn được lấy từ khóa riêng của bạn. Ví Bitcoin là gì
Nhưng đợi một chút, khóa công khai là công khai! Nó có thể được nhìn thấy bởi những người khác.
Nhưng khoá công khai được lấy từ khoá riêng, vậy thì liệu có nguy cơ bị lộ khoá riêng hay không? Chắc chắn là Không. Ví Bitcoin là gì
Mặc dù khóa chung được tạo từ khóa riêng nhưng bạn không thể làm ngược lại và cố gắng tìm ra khóa riêng.
Làm thế nào để được như vậy? Nó là tương đối phức tạp. Nói chung nó là một thuật toán, dựa trên thứ gọi là mật mã đường cong elip (elliptic curve cryptography – ECC). Chúng ta không cần thiết phải tìm hiểu quá sâu về nó. Chỉ đơn giản là thuật toán này sẽ ngăn cản bạn tìm ra khóa riêng ngay cả khi bạn biết khóa chung.
Về cơ bản, khóa riêng của bạn được bảo vệ bằng một số phép toán phức tạp. Ví Bitcoin là gì
Địa chỉ
Khóa công khai sau đó được “nén” để ngắn hơn và dễ sử dụng hơn. Ví Bitcoin là gì
Vì vậy, hãy coi địa chỉ là cách trình bày khóa công khai một cách ngắn gọn hơn và dễ đọc hơn.
Tóm lại, khóa riêng tạo ra khóa chung, sau đó được nén và rút ngắn để tạo thành địa chỉ công khai.
Mối quan hệ giữa khóa riêng, khóa chung và địa chỉ Bitcoin được hiển thị bên dưới: Ví Bitcoin là gì
Nhưng sẽ không thể suy ngược lại các giá trị trước đó: Ví Bitcoin là gì
Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn bị mất Private Key?
Mất khóa riêng của bạn cũng tương tự như mất tiền mặt của bạn. Một khi nó biến mất, coi như tiền của bạn cũng biến mất! Ví Bitcoin là gì
KHÔNG THỂ tìm ra khóa riêng của bạn từ khóa chung hoặc địa chỉ của bạn. Và bạn cần có khóa riêng để giao dịch hoặc chi tiêu bitcoin của mình!
Vì vậy, nếu bạn mất khóa riêng của mình, TẤT CẢ bitcoin được lưu trữ trên địa chỉ được liên kết với khóa riêng này sẽ bị khóa ở đó vĩnh viễn.
Để chi tiêu bitcoin, bạn cần có “chữ ký số” để ủy quyền giao dịch và để tạo chữ ký số, bạn cần có khóa riêng của mình.
Vì vậy, không có khóa riêng…không có “chữ ký số”….không có “chữ ký số”….không có giao dịch.
Phép toán phức tạp được sử dụng để đảm bảo rằng khóa riêng không thể được tìm ra từ khóa chung, đặc biệt là vì mọi người trên mạng Bitcoin đều có thể nhìn thấy khóa chung (được hiển thị ở định dạng “địa chỉ”).
Mặc dù cách thiết lập theo quy tắc này khiến bạn không thể sửa sai nếu bị mất khoá riêng, nhưng ít nhất bạn biết rằng không ai hoặc không có tổ chức nào, như chính phủ, có thể đứng sau lưng bạn và tịch thu bitcoin của bạn.
Chỉ có một khóa riêng để truy cập bitcoin của bạn và bạn, cũng như chỉ có BẠN, hoàn toàn chịu trách nhiệm về nó.Nếu bạn làm mất hoặc quên nó, bạn sẽ không có ai khác để đổ lỗi…ngoại trừ CHÍNH BẠN.
Lời kết
Như vậy là chúng ta đã tìm hiểu xong các khái niệm về khoá riêng, khoá chung và địa chỉ. Đây là nhưng khái niệm quan trọng liên quan đến việc quản lý và giao dịch Bitcoin của bạn chứ không phải các khái niệm liên quan đến hệ thống của Bitcoin.
Một số điều quan trọng bạn cần nhớ như sau:
- Khóa công khai và khóa riêng luôn được tạo theo cặp gắn liền với nhau.
- Khóa công khai được sử dụng để NHẬN bitcoin. Ví Bitcoin là gì
- Do độ dài của khoá công khai, nó được nén thành một định dạng ngắn hơn được gọi là địa chỉ.
- Địa chỉ tương tự như số tài khoản ngân hàng của bạn để nhận tiền.
- Khóa riêng là thứ cho phép bạn kiểm soát số tiền gắn liền với một địa chỉ và bắt đầu giao dịch từ địa chỉ đó.
Như bạn có thể thấy, “lưu trữ” bitcoin chỉ đơn giản là việc lưu giữ an toàn và cẩn thận các khóa riêng. Không chỉ làm sao tránh để người khác biết mà còn phải lưu trữ làm sao để bạn nhớ là bạn cất giữ nó ở đâu.