Chúng ta đã được học rất nhiều về các mô hình nến hữu ích phục vụ cho việc giao dịch với Price Action. Bây giờ chúng ta sẽ đi đến chi tiết các mô hình giá cũng có thể hỗ trợ rất tốt trong phân tích hành động giá. Trong bài này chúng ta sẽ tìm hiểu một mô hình giá rất hay đó là vai đầu vai hay còn gọi là Head And Shoulders.
Đây là một mô hình giá kinh điển, vừa độc đáo mà cũng thường xuyên gặp trong biểu đồ giá thực tế. Không để các bạn chờ đợi lâu nữa chúng ta hãy cùng đi vào tìm hiểu chi tiết về mô hình giá này nhé.
Mô hình vai đầu vai là gì?
Mô hình vai đầu vai hay tên gốc tiếng Anh còn gọi là mô hình Head And Shoulders. Đây là một mô hình báo hiệu sự đảo chiều xu hướng tiềm năng. Nó có thể là từ xu hướng tăng thành giảm hoặc ngược lại từ xu hướng giảm thành xu hướng tăng.
Mô hình này lấy hình tượng giống như đầu và hai vai của con người chúng ta cho nên gọi là vai đầu vai. Hình tượng này giúp chúng ta rất dễ nhớ và thậm chí có thể chưa biết về cấu tạo của mô hình thì cũng phần nào hình dung ra được.
Sau đây là hình ảnh mô phỏng về mô hình vai đầu vai
Thực chất thì mô hình vai đầu vai này là môt biến thể của mô hình 3 đỉnh với sự khác biệt chính là ở đỉnh giữa sẽ ca hơn so với hai đỉnh bên cạnh, vì thế mà đỉnh giữa giống như cái đầu người nhô lên trong khi hai vai bên cạnh sẽ thấp hơn.
Các đáy được tạo bởi những con sóng của đầu và hai vai này sẽ hình thành lên một đường ngang vai và nó đóng vai trò là ngưỡng hỗ trợ và kháng cự quan trọng.
Mô hình vai đầu vai này còn phân thành mô hình thuận và mô hình nghịch. Trong đó mô hình vai đầu vai thuận là mô hình giống như ở trên hình mô phỏng khi nó đảo chiều xu hướng từ tăng thành giảm.
Trong khi đó mô hình vai đầu vai nghịch thì nó lại đảo chiều xu hướng từ giảm thành tăng và đơn giản là sự đảo ngược lại của hình mô phỏng ở trên.
Cụ thể sau đây sẽ là ví dụ thực tế của từng mô hình vai đầu vai:
Mô hình vai đầu vai thuận (Bearish Head and Shoulders)
Trong thực tế thì đôi khi mô hình vai đầu vai không dễ nhận ra mà chúng ta cần phải có sự chủ động phân tích và đánh giá. Như ví dụ trên thì đường ngang vai có thể nằm nghiêng với một góc độ nào đó chứ không nhất thiết là phải nằm ngang như trong hình mô phỏng.
Và trong các biểu đồ giá thực tế cũng rất ít trường hợp có được mô hình vai đầu với đường ngang vai là nằm ngang một cách chuẩn chỉnh.
Mô hình vai đầu vai nghịch (Bullish Head and Shoulders)
Ở trên là một ví dụ về mô hình vai đầu vai nghịch khi nó ở vị trí chuyển giao từ xu hướng giảm thành xu hướng tăng.
Ngoài phân biệt mô hình vai đầu vai thuận hay nghịch ra thì một số trang kiến thức còn phân chia theo dạng độ dốc của đường ngang vai thành mô hình có đường ngang vai dốc lên và mô hình vai đầu vai có đường ngang vai dốc xuống. Vấn đề này thì rất dễ hình dung nên Học Price Action sẽ không đi sâu.
Đặc điểm cũng như cấu tạo của mô hình vai đầu vai
Đối với mô hình vai đầu vai này thì nó là tín hiệu đảo chiều của xu hướng chính chứ không phải là sự đảo chiều của một con sóng điều chỉnh chuyển về xu hướng chính.
Đương nhiên là trong khung thời gian chúng ta đã quan sát mô hình vai đầu vai, còn nếu như trong các khung thời gian lớn hơn thì điểm xuất hiện vai đầu vai đó đôi khi cũng chỉ là điểm đảo chiều của sóng điều chỉnh về xu hướng chính.
Khi đó với mô hình vai đầu vai thuận thì đỉnh của vai bên trái sẽ phải là đỉnh cao nhất của xu hướng tăng trước đó, nếu như ngay trước đó có đỉnh cao hơn vai này thì mô hình vai đầu vai lúc đó dường như chỉ còn là cái hình thức bên ngoài chứ không mang nhiều ý nghĩa về sự đảo chiều xu hướng.
Ngược lại với mô hình vai đầu vai nghịch thì đáy đầu tiên phải là đáy thấp nhất trong xu hướng giảm trước đó.
Ngoài ra hai đỉnh hoặc hai đáy ở hai bên vai không yêu cầu phải có sự ngang bằng nhau mà nó có thể chênh lệch nhau một chút. Quan trọng là nó phải thấp hơn đỉnh giữa với vai trò là đầu (Hoặc cao hơn với mô hình nghịch)
Mô hình vai đầu vai sẽ hoàn thành khi mà đường ngang vai bị phá vỡ. Thường thì sau khi phá vỡ đường ngang vai thì giá sẽ quay về test lại đường ngang vai với tư cách là ngưỡng hỗ trợ và kháng cự vừa mới bị phá vỡ. Nhưng nếu nó không test lại thì cũng không thành vấn đề và quan trọng là đường ngang vai đã bị phá vỡ.
Đặc điểm tâm lý đằng sau mô hình giá vai đầu vai
Về giải nghĩa tâm lý đằng sau mô hình giá Head And Shoulders này rất đơn giản và nó theo như những quy tắc thông thường về sóng của một xu hướng thị trường.
Chúng ta đều biết rằng đối với thị trường tăng giá lý tưởng thì nó sẽ thường tạo ra các đỉnh sau cao hơn đỉnh trước và đáy sau cao hơn đáy trước.
Ngược lại đối với thị trường giảm giá lý tưởng thì nó sẽ tạo ra các đỉnh sau thấp hơn đỉnh trước và đáy sau thấp hơn đáy trước.
Mô hình vai đầu vai này chính là thể hiện cả hai điều trên và là sự chuyển giao giữa hai xu hướng thị trường với nhau.
Vai đầu tiên (tức vai bên trái) sẽ là một đỉnh thấp hơn so với đầu có nghĩa là nó vẫn còn là xu hướng tăng giá. Nhưng sau đó nó hình thành lên một đỉnh thấp hơn đầu và là vai phải. Điều đó thể hiện rằng lực bên mua đã không còn đủ mạnh để có thể tiếp tục tạo ra một đỉnh cao hơn nữa.
Sự phá vỡ của giá xuống dưới đường ngang vai chính là một tín hiệu xác nhận sức mạnh của bên bán đã thực sự lấn át so với bên mua và nâng cao khả năng thị trường đã chuyển từ xu hướng tăng thành xu hướng giảm.
Tương tự chúng ta suy luận ngược lại với mô hình vai đầu vai nghịch.
Cách giao dịch với mô hình vai đầu vai
Về việc giao dịch với vai đầu vài thì nó sẽ có hai cách như sau:
Cách thứ nhất giao dịch với vai đầu vai (Head And Shoulders)
Cách thứ nhất này là chúng ta sẽ tận dụng sự phá vỡ của mô hình vai đầu vai hay cụ thể là sự phá vỡ đường ngang vai. Ta cũng sẽ có hai cách để giao dịch với chiến thuật này.
Cách giao dịch phá vỡ bị động
Chúng ta đặt một lệnh chờ bán Sell Stop (hoặc chờ mua Buy Stop) tại đường ngang vai để tận dụng sự phá vỡ của giá qua đường này.
Sau đây là một ví dụ cụ thể về cách giao dịch này:
Ở ví dụ trên chúng ta thấy rằng giá phá vỡ đường ngang vai rất đẹp và dứt khoát, nó chỉ có một cây nến Pin bar dạng Shooting star thể hiện sự phản ứng với đường ngang vai nhưng sau đó giá vẫn tăng mạnh.
Một điểm yếu khi giao dịch kiểu này với mô hình vai đầu vai đó là nó không có được một điểm dừng lỗ stop loss an toàn và khoa học.
Thường chúng ta sẽ đặt dưới đáy (hoặc trên đỉnh) của vai thứ hai, nhưng như vậy thì nó sẽ khoảng dừng lỗ quá lớn và khó có thể ăn tỷ lệ 2:1. Cho nên trường hợp giao dịch với sự phá vỡ đường ngang vai này thì chúng ta nên sử dụng một khoảng dừng lỗ theo một số Pip nhất định nào đó.
Tuy nhiên cũng phải nói rằng cách thứ nhất này là cách giao dịch có nhiều rủi ro bởi vì mô hình vai đầu vai thực chất vẫn chưa hoàn thành vì như quy tắc đề ra đó là nó phải phá vỡ đường ngang vai thì mô hình vai đầu vai mới thực sự hình thành.
Ngoài ra việc giao dịch theo cách này còn dễ gặp phải những trường hợp phá vỡ giả, đôi khi giá đến đường ngang vai nhưng có sự giằng có và hồi về nhẹ rồi mới thực sự phá vỡ đường ngang vai sau đó, cho nên đặt lệnh chờ một cách bị động ở vị trí đường ngang vai là một cách giao dịch mò mẫm thiếu cơ sở.
Sau đây là một ví dụ về trường hợp mà sự phá vỡ đường ngang vai là không rõ ràng và diễn ra sự giằng co về giá
Trường hợp trên chúng ta thấy là dù giá cũng phá vỡ được đường ngang vai thành công nhưng nó lại có một sự phá vỡ khá “cồng kềnh” kh diễn ra sự sideway với rất nhiều cây nến.
Có nhiều trường hợp sau khi sideway nó lại giảm chứ không hình thành mô hình vai đầu vai như dự kiến thì sẽ khiến chúng ta thua lỗ và nếu như không đặt stop loss thì bạn hoàn toàn có thể bị cháy tài khoản.
Cách giao dịch phá vỡ chủ động
Phương pháp này chúng ta cũng giao dịch với sự phá vỡ nhưng là cách khôn ngoan hơn đó là chúng ta chờ xuất hiện một cây nến phá vỡ rõ ràng.
Sự phá vỡ “rõ ràng” chắc chắn phải là một sự phá vỡ thành công rồi, tuy nhiên không hẳn cứ phá vỡ thành công là đã rõ ràng. Chúng ta thường quy tắc hoá sự phá vỡ thành công bằng 1 trong 3 cách theo cấp độ cao dần như sau:
- Có cây nến giá đóng cửa ở trên ngưỡng kháng cự (đường ngang vai) với mô hình thuận và dưới ngưỡng hỗ trợ (đường ngang vai) với mô hình nghịch
- Có cây nến mà toàn bộ thân nến ở trên ngưỡng kháng cự (đường ngang vai) với mô hình thuận và dưới ngưỡng hỗ trợ (đường ngang vai) với mô hình nghịch
- Có cây nến mà toàn bộ cây nến ở trên ngưỡng kháng cự (đường ngang vai) với mô hình thuận và dưới ngưỡng hỗ trợ (đường ngang vai) với mô hình nghịch.
Dù bạn có chọn tiêu chí xác định phá vỡ như thế nào thì nó cũng chưa chắc là một sự phá vỡ rõ ràng mà nó còn tuỳ thuộc vào cây nến phá vỡ đó như thế nào.
Sự “rõ ràng” ở đây sẽ không có một quy tắc cụ thể nào mà chủ yếu là chúng ta cảm nhận về sự phá vỡ đó. Cụ thể đó là với trường hợp vai đầu vai thuận thì là một cây nến tăng mạnh lên trên đường ngang vai và phải đóng cửa ở mức xa tương đối. Tương tự là ngược lại với mô hình nghịch cũng vậy.
Ví dụ như trường hợp trên thì cây nến số 1 là cây nến đóng cửa ở trên đường ngang vai nhưng ta không thể nào coi đó là sự phá vỡ rõ ràng, thậm chí chưa thể coi là phá vỡ thành công.
Cây nến số 2 có toàn bộ cây nến nằm trên đường ngang vai nhưng cũng chưa thể coi là một sự phá vỡ thành công chứ đừng nói đến là rõ ràng bởi vì nó chỉ đơn giản là một cây nến Doji.
Với cây nến số 3 thì nó cũng có toàn bộ thân nến ở trên đường kháng cự nhưng chắc chắn cũng chưa thể coi là sự phá vỡ thành công và rõ ràng được.
Phải đến cây nến số 4 thì chúng ta mới có thể coi là cây nến phá vỡ thành công và rõ ràng. Dù nó chỉ là cây nến với tiêu chí yếu nhất đó là có giá đóng cửa ở trên đường ngang vai thôi nhưng ta có thể thấy được sự khác biệt.
Đương nhiên chúng ta không cần phải là một cây nến quá lớn như trên, nó có thể là cây nến bằng 2/3 cây nến đó thôi cũng là vừa đẹp để chúng ta giao dịch và đặt target với tỷ lệ Reward:Risk cao hơn như là 2:1 hoặc là 3:1.
Còn đối với cây nến trong hình trên chúng ta có thể đặt target là 1.5:1 dù diễn biến giá sau đó thấy rằng nếu đặt 2:1 cũng có thể thắng nhưng về cơ bản là cây nến tín hiệu có kích thước tương đối lớn nên chúng ta cần giải pháp an toàn là trên hết.
Điểm dừng lỗ chúng ta sẽ đặt dưới cây nến tín hiệu vào lệnh.
Như vậy thì với cách giao dịch phá vỡ này sẽ an toàn hơn nhiều so với cách chúng ta chỉ đặt lệnh chờ một cách rất bị động nhờ có thể có điểm dừng lỗ rõ ràng và hạn chế những cú phá vỡ giả dù sau đó vẫn có khả năng giá đảo chiều rồi hình thành phá giả nhưng khả năng là thấp hơn.
Cách thứ hai giao dịch với vai đầu vai (Head And Shoulders)
Cách thứ hai là cách sẽ an toàn và theo phong cách Price Action đó là chúng ta tận dụng đặc điểm sau khi giá phá vỡ đường ngang vai thì với tư cách là một ngưỡng hỗ trợ và kháng cự mạnh cho nên giá rất hay test về sau khi phá vỡ.
Với cách giao dịch này thì nó đảm bảo an toàn cao hơn rất nhiều so với cách giao dịch thứ nhất vì khi đó mô hình vai đầu vai chính thức được hình thành và chúng ta chỉ cần chờ tín hiệu giao dịch xuất hiện là có thể vào lệnh.
Sau đây sẽ là một ví dụ về cách giao dịch thứ hai này:
Trong trường hợp trên chúng ta thấy rằng sau khi phá vỡ đường ngang vai với một cây nến tăng rất lớn để chứng tỏ sự phá vỡ thành công và hình thành lên mô hình giá vai đầu vai thì sau đó giá lại nhanh chóng hồi về để test lại ngưỡng kháng cự vừa bị phá vỡ và giờ là ngưỡng hỗ trợ của đường ngang vai.
Tại vị trí test về ngưỡng hỗ trợ này thì nó đã hình thành lên một mẫu hình nến vô cùng đẹp là Morning star và chúng ta sẽ vào lệnh với cây nến tín hiệu tăng giá.
Điểm dừng lỗ có thể đặt dưới cây nến tín hiệu hoặc đặt dưới giá thấp nhất của mô hình Morning star đó là dưới cây nến Doji.
Nếu đặt stop loss ở dưới cây nến tín hiệu thì có thể có lợi nhuận với tỷ lệ 3:1, còn dưới cây nến Doji thì chúng ta thắng được tỷ lệ 2:1, tuy nhiên thường thì chúng ta chỉ cần có lợi nhuận tỷ lệ 2:1 là đủ rồi và không nên quá tham lam.
Ngoài ra Học Price Action xin tận dụng ví dụ này để chia sẻ thêm một chút về việc xác định mô hình vai đầu vai.
Các con sóng để xác định vai đầu vai thường sẽ mang tính tương đối chứ không thể là những con sóng theo cách xác định bằng phương pháp dùng điểm chốt thị trường trong chương trình Price Action nâng cao mà Học Price Action đã chia sẻ.
Chẳng hạn như với vùng khoanh tròn ở đáy thấp nhất trong ví dụ trên nếu xác định theo điểm chốt thì nó giống với mô hình 3 đáy hơn. Và khi đó phần đáy của vai đầu tiên không còn là đáy thấp nhất của xu hướng giảm trước đó nữa.
Vì vậy thường thì các đỉnh hoặc đáy của mô hình vai đầu vai là sự xác định với những đỉnh đáy rõ ràng khi chúng ta nhìn tổng quan chứ không phải là những điểm chốt theo quy tắc sóng trong Price Action.
Lời kết
Trên đây là những chia sẻ chi tiết về mô hình vai đầu vai – Head And Shoulders. Các bạn đã hiểu được cấu tạo của mô hình vai đầu vai cũng như là cách giao dịch hiệu quả với mô hình này.
Đây là một mô hình giá khá hay gặp trong thực tế vì vậy mà chúng ta hãy chú ý quan sát và nhìn nhận ra mô hình này nhằm tìm kiếm thêm cơ hội giao dịch tốt.