Ở trong nhiều bài học trước khi tìm hiểu về tiền điện tử thì chúng ta chủ yếu nhắc đến Bitcoin làm đại diện. Bên cạnh đó có các đồng Altcoin được cái tiến hoặc bổ sung những tính năng nhất định cho hệ thống tiền điện tử. Đồng tiền điện tử đại diện cho giới Altcoin chính là Ethereum. Vậy thì Ethereum là gì cũng như các vấn đề liên quan của nó chúng ta sẽ tìm hiểu trong bài học này cùng một số bài tiếp theo.
Nếu “Ethereum” nghe giống như một khái niệm khoa học viễn tưởng đối với bạn thì đó là bởi vì nó giống như vậy.
Cái tên Ethereum có nguồn gốc từ “ether”, là một thuật ngữ giả định để chỉ một môi trường vô hình lấp đầy mọi không gian, mang theo và phân phối ánh sáng.
Ether không thực sự tồn tại, nhưng người sáng lập thích cái tên hay VÀ ý tưởng về một phương tiện cơ bản và vô hình cho mọi ứng dụng. Ethereum là gì
Làm thế nào mà Ethereum có thể làm được điều đó? Ethereum là gì
Nói một cách đơn giản, nó làm như vậy bằng cách cho phép các ứng dụng chạy trên một mạng máy tính phân tán, mạng này sẽ hoạt động như một loại “máy tính toàn cầu”.
Mạng máy tính này không chỉ chạy các ứng dụng mà còn theo dõi mọi thay đổi đối với dữ liệu do ứng dụng thực hiện bằng cách tạo phiên bản điện tử của “paper trail” công khai cho tất cả mọi người xem nhưng vẫn an toàn.
Điều đó có vẻ vô nghĩa đối với một số bạn, nhưng đừng lo lắng vì chúng ta sẽ nói nhiều hơn về cách Ethereum hoạt động.
Nhưng trước tiên, chúng ta phải nhắc lại những điều cơ bản và nói về công nghệ blockchain. Ethereum là gì
Blockchain là gì?
Blockchain là một cơ sở dữ liệu công cộng lưu trữ thông tin trong các nhóm được gọi là “khối”.
Các khối được sắp xếp thành chuỗi để công chúng biết giao dịch nào đến trước, giao dịch nào đến sau.
Chỉ có mạng máy tính chuyên dụng được gọi là máy đào (nhưng phân tán) mới có thể thêm các khối giao dịch mới. Chúng sử dụng mật mã để đảm bảo các giao dịch là hợp pháp và để kiểm tra xem nhà sản xuất khối ẩn danh có đang xây dựng trên cùng một chuỗi mà mọi người khác đang nhìn thấy hay không.
Việc sử dụng mật mã trong việc xác minh các giao dịch và xây dựng chuỗi khối làm cho chuỗi trở nên an toàn và bất biến. “Không thể thay đổi” về cơ bản có nghĩa là không ai có thể thay đổi hồ sơ giao dịch trên blockchain.
Bản chất phân tán của các máy tính xây dựng chuỗi khối cho phép sổ cái được phân cấp. Nghĩa là, không một cơ quan nào có thể thực hiện thay đổi đối với blockchain. Ethereum là gì
Bởi vì tất cả các máy tính tham gia đều giữ cùng một bản sao cập nhật của sổ cái, thông tin trên blockchain cũng được công khai và minh bạch đối với bất kỳ ai muốn xem. Ethereum là gì
Các tính năng blockchain này rất hữu ích khi các ứng dụng cần một phương tiện không cần tin cậy để thực hiện các giao dịch có thể liên quan đến các tài liệu quan trọng, tài sản kỹ thuật số….
Giả sử bạn muốn gửi tiền cho một người bạn đang mua một cái túi Hermes mới nhất chính hãng cho bạn.
Bạn có thể gửi tiền cho bạn bè qua ngân hàng nhưng có thể mất hàng giờ hoặc vài ngày để xác minh việc chuyển tiền. Lúc đó món hàng hot bạn yêu thích có lẽ đã được bán hết.
Bạn cũng có thể sử dụng một ứng dụng nhưng việc lưu trữ tiền trong một ứng dụng tập trung sẽ khiến tài khoản của bạn dễ bị tin tặc rút hết tiền của bạn. Hoặc những ví tiền đó hoàn toàn có thể đóng băng hoặc tạm giữ tiền của bạn vì một lý do nào đó mà bạn không thể phản kháng được.
Nếu bạn chuyển tiền bằng công nghệ blockchain, không ai có thể ngăn bạn tiêu tiền của chính mình và số tiền đó sẽ đến tay bạn bè của bạn nhanh hơn so với việc bạn đợi các ngân hàng truyền thống xác nhận. Cuối cùng, bạn của bạn có thể xác minh rằng bạn đã thực hiện chuyển khoản trên sổ cái công khai và an toàn.
Ethereum là gì?
Khi con người lần đầu tiên phát hiện ra lửa, nó chủ yếu được sử dụng để giữ ấm, hâm nóng thức ăn và ngăn chặn những con thú săn mồi.
Và rồi một ngày họ phát hiện nhiều tác dụng của nửa như có thể nung nóng đá, kim loại, làm sôi nước…. Đây là cách việc sử dụng lửa phát triển thành chế tạo vũ khí, đồ gốm và cuối cùng là năng lượng hơi nước và các ứng dụng công nghiệp khác.
Trong trường hợp của Ethereum, “ngọn lửa” chính là công nghệ blockchain. Ethereum là gì
Bitcoin đại diện cho trường hợp sử dụng đầu tiên của blockchain. Nó đã mở ra cho chúng ta những lợi ích của việc sử dụng sổ cái phân tán, an toàn để chuyển giá trị (bằng loại tiền kỹ thuật số có mệnh giá bằng bitcoin).
Nhưng rồi một ngày nọ, một anh chàng tên Vitalik thức dậy và nghĩ, “Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta điều chỉnh phần mềm blockchain để làm được nhiều việc hơn là chỉ chuyển tiền? Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta tạo ra một chiếc máy tính toàn cầu?” Ethereum là gì
Đây thực chất là những gì Ethereum làm. Nó không chỉ có thể theo dõi và chuyển giá trị (tiền điện tử) bằng công nghệ blockchain như Bitcoin mà còn có thể chạy các chương trình máy tính (hướng dẫn cho máy tính biết phải làm gì). Ethereum là gì
Thay vì là một con ngựa nhỏ chỉ có một mánh khóe như Bitcoin, Ethereum là một nền tảng điện toán cho phép các nhà phát triển xây dựng các ứng dụng dành riêng cho mục đích riêng của họ.
Với Máy ảo Ethereum (Ethereum Virtual Machine – EVM), Ethereum có thể thực hiện các chương trình như “hợp đồng thông minh”. Ethereum là gì
“Máy ảo” là một phần mềm hoạt động giống như một máy tính vật lý thực tế có thể chạy các chương trình và triển khai ứng dụng. Về cơ bản, nó là một chương trình phần mềm trên máy tính hoạt động giống như một máy tính riêng biệt bên trong máy tính chính.
Ethereum vượt xa khả năng ban đầu của Bitcoin ở chỗ nó có thể hỗ trợ và thực hiện các hợp đồng thông minh (smart contract) có thể lập trình. Ethereum là gì
Hợp đồng thông minh là các thỏa thuận được viết bằng mã và có các hướng dẫn được xác định trước có thể được thực hiện ngay khi các điều kiện cụ thể được đáp ứng và xác minh.
Hợp đồng thông minh là mã phần mềm được lập trình sẵn (“chương trình máy tính”) để khi đáp ứng các điều kiện được chỉ định, mã sẽ tự động được thực thi. Ethereum là gì
Một ví dụ đơn giản là chúng ta thường cho người khác mượn tiền và để đảm bảo người đó trả tiền cả gốc lẫn lãi thì cần có hợp đồng và có bên thứ ba chứng kiến để nếu xảy ra tranh chấp chúng ta có chứng cứ, dù vậy cũng không chắc rằng người vay tiền sẽ tự giác trả tiền hay không.
Nhưng với hợp đồng thông minh thì khi chúng ta thiết lập số tiền vay và lãi suất hằng năm thì khi hết thời hạn nó sẽ tự động chuyển tiền để trả cho người cho vay đủ cả gốc lẫn lãi mà không cần quan tâm đến ý chí của bất kỳ ai hay là con nợ có muốn trả hay không. Ethereum là gì
Không có gì đáng ngạc nhiên, khả năng thực hiện các hợp đồng một cách đáng tin cậy và sau đó ghi lại chúng trên một mạng lưới an toàn và phi tập trung đã có nhiều trường hợp sử dụng.
Bằng cách viết các chương trình này (“hợp đồng thông minh”), các nhà phát triển có thể tạo ra tất cả các loại chương trình (được gọi là ứng dụng phi tập trung hoặc “dApps“.)
Ví dụ: tài chính phi tập trung (DeFi) sử dụng dApps dựa trên hợp đồng thông minh để thực hiện chuyển khoản ngang hàng, gây quỹ, cho vay, vay và các hoạt động tài chính khác.
Người dùng cũng có thể viết hợp đồng thông minh liên kết thông tin với địa chỉ Ethereum. Điều này hữu ích khi các ứng dụng hoặc chính phủ yêu cầu các đặc điểm nhận dạng như tên, thông tin ngân hàng, bệnh sử hoặc chữ ký điện tử để sử dụng dịch vụ của họ.
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, người dùng áp dụng hợp đồng thông minh để gắn tài sản kỹ thuật số hoặc đời thực vào mã token không thể thay thế (non-fungible token – NFT).
Khi mã Token nằm trên blockchain, người chơi có thể sở hữu và giao dịch tài sản trong trò chơi của họ; chủ nhà có thể bán một phần hoặc toàn bộ ngôi nhà của họ trên các thị trường trực tuyến và các nhà văn và nhà soạn nhạc có thể chứng minh quyền sở hữu tài liệu có bản quyền.
Hãy lưu ý rằng Ethereum không chỉ thực hiện các hợp đồng thông minh này mà còn ghi lại chúng. Không giống như Bitcoin, chuỗi khối của Ethereum không chỉ chứa lịch sử giao dịch.
Khi các hợp đồng mới được thực thi, “trạng thái” của máy sẽ chuyển sang “trạng thái” mới chứa số dư tài khoản mới, tài sản được chuyển đổi hoặc dữ liệu khác. Ethereum là gì
“Trạng thái” mới này sau đó được ghi lại bởi một mạng phân tán gồm các máy tham gia (“nút”), sau đó các máy này sẽ cập nhật “trạng thái” mới của chính chúng. Ethereum là gì
Đây là lý do tại sao Bitcoin thường được gọi là sổ cái phân tán (theo dõi những thay đổi về quyền sở hữu bitcoin) trong khi Ethereum thường được so sánh với một hệ thống mạng máy tính phân tán (theo dõi những thay đổi về “trạng thái” của một phạm vi dữ liệu rộng hơn).
Ai tạo ra Ethereum?
“Ý tưởng” về Ethereum bắt nguồn từ Vitalik Buterin, 19 tuổi, lập trình viên máy tính và đồng sáng lập của Tạp chí Bitcoin, người THỰC SỰ muốn có nhiều trường hợp sử dụng công nghệ blockchain hơn là chỉ hỗ trợ tiền điện tử.
Vì vậy, vào tháng 11 năm 2013 Buterin đã nâng cấp dự án “Ultimate Scripting” của mình và giới thiệu “Ethereum” thông qua một báo cáo chính thức. Ethereum là gì
Những gì dự án này dự định làm là sử dụng tiền điện tử 2.0 và khái quát hóa nó – tạo ra một sổ cái mật mã hoàn chỉnh, Turing-Complete cho phép người tham gia mã hóa các hợp đồng phức tạp tùy ý, các tác nhân tự trị và các mối quan hệ sẽ được trung gian hoàn toàn bằng blockchain.
Tiền tệ trên chuỗi, hợp đồng tương lai, hệ thống tên miền kiểu Namecoin và thậm chí các trang web cờ bạc công bằng sẽ trở nên dễ thực hiện, tồn tại dưới dạng hợp đồng hàng trăm dòng mã đơn giản trên chuỗi.
Nhưng Buterin vẫn chưa có một ngôn ngữ máy tính vững chắc chứ đừng nói đến ngôn ngữ Turing-complete. Anh ấy cũng chưa thành lập một nhóm để cùng xây dựng dự án.
Theo phong cách lập dị thực sự, chàng trai của chúng ta đã có được những người ủng hộ đầu tiên và sử dụng “thuật toán tham lam” (greedy algorithm) để tuyển dụng những người đồng sáng lập còn lại trong “năm người đầu tiên” để bắt đầu dự án:
- Mihai Alisie, người đồng sáng lập Tạp chí Bitcoin Ethereum là gì
- Anthony Di Iorio, người sáng lập nhóm Toronto Bitcoin Meetup Group (TBMG), nơi ông đã gặp Vitalik Buterin. Hiện tại, ông là người sáng lập và CEO của Decentral Inc.
- Amir Chetrit, người làm việc trong dự án Colored Coins, nơi anh ấy đã gặp Buterin
- Charles Hoskinson, người tạo nội dung cho dự án The Bitcoin Education Project và TBMG, đồng thời biết Di Iorio. Và ông cũng là người sáng lập Cardano. Ethereum là gì
Và sau đó nhóm sáng lập nhanh chóng mở rộng lên tám người để bao gồm một số người chủ chốt:
- Gavin Wood, một nhà khoa học máy tính đã liên lạc với Buterin sau khi đọc báo cáo chính thức của Ethereum. Ông Wood là một doanh nhân nối tiếp, người cũng đã thành lập Quỹ Web3 và Polkadot, cùng nhiều dự án khác.
- Jeffrey Wilcke là nhà phát triển cốt lõi của Mastercoin, một trong những dự án đã truyền cảm hứng cho mạng Ethereum. Hiện là người đồng sáng lập Grid Games.
- Joseph Lubin cũng biết Di Iorio từ TBMG, sau đó được đổi tên thành Liên minh Bitcoin của Canada. Lubin hiện là CEO và đồng sáng lập tại ConsenSys, một công ty phần mềm Ethereum nổi tiếng nhất với ví MetaMask.
Nhóm đã may mắn có được Tiến sĩ Gavin Wood, người không chỉ giúp Buterin về C++ mà còn chịu trách nhiệm chuyển tầm nhìn của dự án từ “tiền có thể lập trình được di chuyển theo hợp đồng thông minh” sang một nền tảng điện toán có mục đích chung hơn.
Ông cũng đã lên ý tưởng cho Solidity, ngôn ngữ lập trình thực tế chạy Ethereum.
Nhờ Solidity mà các nhà phát triển có thể tạo dApps, thiết kế hợp đồng thông minh và triển khai các dự án ICO (Initial Coin Offerings) trên Ethereum. Ethereum là gì
Nghe ở trên thì có vẻ như Tiến sĩ Gavin Wood đóng góp gần như toàn bộ cho hệ thống Blockchain nhưng các thành viên khác cũng có nhiều nhiệm vụ quan trọng khác trong dự án.
Các thành viên khác đang bận rộn làm những việc khác bao gồm thành lập Tổ chức phi lợi nhuận Ethereum Foundation có trụ sở tại Thụy Sĩ vào tháng 6 năm 2014 để tổ chức này có thể giám sát đợt bán Ether đầu tiên.
Đợt presale kéo dài 42 ngày kết thúc vào tháng 9 năm 2014 đã thu về 31.591 BTC, tương đương 18.439.086 USD vào thời điểm đó để đổi lấy khoảng 60.102.216 ETH.
Lợi nhuận từ đợt presale đã được phát triển và vào tháng 7 năm 2015, nhóm đã ra mắt mạng Frontier nơi các thợ mỏ có thể tải và tạo khối Ethereum Genesis. Ethereum là gì
Vài tháng sau, giao thức thị trường dự đoán Augur đã thực hiện đợt chào bán coin ban đầu (ICO) đầu tiên trên chuỗi khối Ethereum và huy động được hơn 5 triệu đô la trong 45 ngày.
DAO Hack và Ethereum Fork
Tất cả đều diễn ra tốt đẹp ở Ethereum-ville cho đến năm 2016 khi kẻ tấn công khai thác lỗ hổng trong hợp đồng thông minh phổ biến (nhưng chưa được tinh chỉnh). Ethereum là gì
Công ty khởi nghiệp Slock.it của Đức đã phát triển một tổ chức tự trị phi tập trung (decentralized autonomous organization – DAO) . Dự án hứa sẽ sử dụng ETH mà nó sẽ huy động được trong đợt mở bán để tài trợ cho các dự án tương tự như Uber và Airbnb bằng ETH. Đổi lại, chủ sở hữu mã Token có thể bỏ phiếu về đề xuất tài trợ và có thể nhận cổ tức.
DAO trở nên cực kỳ phổ biến và huy động được hơn 11,5 triệu ETH trong vòng 27 ngày. Đó là hơn 150 triệu đô la và 16% tổng nguồn cung Ether! Ethereum là gì
Nhưng hợp đồng thông minh của DAO – không phải mạng Ethereum – có sơ hở và với rất nhiều lỗi đang xảy ra, một “hacker” đã có thể chuyển số ETH trị giá 50 triệu đô la từ địa chỉ Ethereum của dự án và vào một “DAO con”.
Số lượng ETH gắn liền với dự án và các lượt truy cập mà đại diện của Ethereum đạt được đã khiến Ethereum Foundation phải vào cuộc. Ethereum là gì
Sau cuộc nội chiến giữa cộng đồng Ethereum, một hard fork cuối cùng đã được triển khai. Chuỗi khối của Ethereum bị chia thành một cái với vụ hack DAO và một cái không có vụ hack đó.
Chuỗi khối có mã OG cho phép vụ hack DAO vẫn là một phần lịch sử của nó được gọi là Ethereum Classic (ETC), trong khi chuỗi khối đảo ngược vụ hack và trả lại ETH “bị đánh cắp” là cái mà nhiều người ngày nay gọi là Ethereum (ETH).
The Merge
Vụ hack DAO không phải là vụ tấn công đầu tiên trong dự án Ethereum và cũng sẽ không phải là vụ cuối cùng. Những ngày này, dự án tập trung vào “The Merge”. Ethereum là gì
Dự án liên quan đến việc “hợp nhất” chuỗi chính Ethereum với “Chuỗi Beacon”, một chuỗi khối bằng chứng cổ phần (proof-of-stake – PoS) hoàn toàn mới. Khi điều này xảy ra, Ethereum sẽ tiến một bước gần hơn để đạt được quy mô, tính bảo mật và tính bền vững đầy đủ được nêu trong tầm nhìn Ethereum của nó.
Chính Ethereum Foundation tài trợ cho nhiều nhóm nghiên cứu và phát triển sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi sang The Merge. Trong số những người sáng lập OG, chỉ Buterin vẫn hoạt động tích cực trong quá trình phát triển Ethereum.
Lời kết
Bài viết này sử dụng khá nhiều thuật ngữ có thể khó hiểu với nhiều người nhưng có lẽ Học Price Action chỉ có thể nêu ở mức khái quát như vậy vì đi sâu sẽ liên quan quá nhiều đến học thuật mà thực chất chúng ta cũng không cần phải hiểu cặn kẽ về nó. Ethereum là gì
Có thể nói rằng Ethereum là một “hoàng hậu” của thế giới tiền điện tử khi mà Bitcoin đã là “vua”. Ethereum có nhiều cải tiến để đưa Blockchain đi vào thực tiễn nhiều hơn thay vì chỉ dừng lại ở việc chuyển tiền điện tử như Bitcoin.